Motivatie en Prestatie

Een samenvatting van een publicatie door www.eduratio.be

Hoe komt het nu dat -geconfronteerd met moeilijke opdrachten- sommige leerlingen aanpakken en doorzetten en anderen al snel de moed opgeven?

Hier is lang onderzoek naar gedaan, onder andere door een Amerikaanse psychologe, Carol Dweck. (Dweck, C.S. (2006) Mindset: the new psychology of succes. New York, Random House)

  Bij veel mensen bestaat een aantal overtuigingen:

• De meest bekwame leerlingen vertonen vaker doorzetterskwaliteiten
• Succes op school voedt doorzetterskwaliteiten
• Het prijzen van de intelligentie van de leerling moedigt doorzetterskwaliteiten aan
• Veel vertrouwen in de eigen intelligentie bevordert doorzetterskwaliteiten.

Maar:

• De meest bekwame leerlingen willen meestal niet falen en verliezen snel de moed bij een werkelijk obstakel
• Succes halen op reguliere taken zegt niets over de drang naar uitdaging of het vermogen om met tegenslag om te gaan
• Prijzen van de intelligentie kan leiden tot faalangst en het vermijden van risico’s. Leerlingen kunnen gaan twijfelen aan de eigen capaciteiten bij een mislukking en slagen er niet in om met tegenslag om te gaan
• Veel van de meest zelfverzekerde mensen willen niet dat hun intelligentie wordt getest en hun zelfvertrouwen vertoont snel barsten als ze met moeilijkheden worden geconfronteerd.

Motivatie en patronen

Uit onderzoek blijkt dat leerlingen die ” hulpeloze” reacties vertonen bij onoplosbare problemen, snel twijfelen aan hun capaciteiten. Zij schrijven falen toe aan hun intelligentie (ik ben  niet zo slim). Opdrachten die ze eerst zonder problemen maken, blijken ze ineens niet meer te kunnen nadat ze vlak daarvoor met een onoplosbaar probleem-opdracht werden geconfronteerd. Hun eigenwaarde wordt ondermijnd. Het patroon van hulpeloosheid.

Leerlingen met een doorzettende reactie zien het onoplosbare probleem als een leerervaring en gaan het gewoon proberen. Zelfs als het niet lukt om het probleem op te lossen, lijden ze niet onder dat  falen. Ze blijven optimistisch en presteren uiteindelijk veel beter dan de leerlingen met het hulpeloze patroon.

Wat is nu de oorzaak van de hulpeloze – of de doorzettende reactie?

Dat heeft alles te maken met welke doelstelling je als leerling hebt.

1. Imagodoelstelling: Je wilt slim overkomen
2. Leerdoelstelling: Je wilt slimmer worden

Als leerlingen kiezen voor de Imagodoelstelling, dan beoordelen zij zichzelf op basis van hun prestaties. Als zij iets niet goed hebben gedaan zijn ze dus blijkbaar niet zo slim. Dus pakken ze liever alleen opdrachten waarvan ze zeker zijn dat ze die kunnen.

Als leerlingen kiezen voor de Leerdoelstelling, dan is het niet erg als er iets fout gaat. Het is dan een teken dat je iets nog niet hebt geleerd, de juiste strategie nog niet kent, maar het zegt niets over het intellect.

Wat ligt dan aan de basis van de keuze voor een van de twee doelstellingen?

Dat heeft alles te maken met hoe je denkt over intelligentie.

Als je ervan overtuigd bent dat intelligentie een vaststaand feit is (vaste intelligentie), iets dat in je zit en niet te veranderen is, dan kan dat gevolgen hebben. Je kan je gaan afvragen hoeveel intelligentie je dan wel niet hebt. Misschien wil je vooral laten zien dat je er voldoende van hebt, wil je slim overkomen. Moeilijke taken ga je dan liever uit de weg. Je zoekt naar makkelijke successen met weinig inspanning. De omgeving (ouders, leerkrachten, peergroup etc) bevorderen dit denken door leerlingen makkelijke successen te laten halen en te prijzen om hun intelligentie. Men hanteert dan (onbewust) de Imagodoelstelling.

Als je ervan overtuigd bent dat je intelligentie kunt ontwikkelen door bij te leren (vormbare intelligentie) dan betekent dat, dat iedereen -met inspanning en begeleiding- in staat is om zijn/haar intellectuele capaciteiten te vergroten. Dit denkbeeld zorgt ervoor dat leerlingen willen bijleren. Waarom zou je je zorgen maken dat je “dom” bent,  terwijl je gewoon slimmer kunt worden? Leerlingen met deze visie (ook als ze weinig vertrouwen hebben in hun eigen intelligentie) blijven hard werken bij uitdagingen. Ze gaan moeilijke opdrachten niet uit de weg en houden vol. Zij voelen zich slim als ze iets geleerd of bereikt hebben door door te zetten en als ze hun kennis kunnen gebruiken. Onbewust hanteren zij de Leerdoelstelling.

En zelfvertrouwen dan?

Zelfvertrouwen is een goede voorspeller van schoolprestaties, maar alleen wanneer de leerlingen geen moeilijkheden ondervinden. Indien er zich toch moeilijkheden of uitdagingen voordoen, dan wordt de overtuiging rondom intelligentie de belangrijkste factor!

Wat kunnen leerkrachten en ouders doen met deze kennis?

• Geef altijd feedback op de kwaliteit van de inspanning van een leerling. Niet op goed of fout.
• Prijs alleen de kwaliteit van de inspanning of strategie. Prijs niet de slimheid of intelligentie.
• Leer kinderen dat intelligentie geen vaststaand feit is, dat je je intelligentie kan vergroten door bij te leren
• Leer kinderen dat fouten maken moet, omdat je ervan kunt leren
• Gebruik de uitslagen van toetsen niet om een kind te categoriseren als ” goede of slechte leerling” maar om je eigen doelen en handelen te onderzoeken en te verbeteren zodat je je leerlingen beter kunt begeleiden
• Faalangst kan dus ontstaan door het prijzen van bekwaamheid en intelligentie (vaste intelligentie-overtuiging) waardoor leerlingen slim willen overkomen en moeilijkheden en uitdagingen gaan vermijden. Faalangst kan je dus voorkomen door kinderen te belonen voor hun inspanningen en hen te leren dat ze meer gaan leren door uitdagingen aan te gaan.